Antalya’da tarihi Kaleiçi’nin ana giriş kapısındaki saat kulesinde devam eden onarımda, kulenin doruğuna 19’uncu yüzyıl başlarında takılan yepyeni saatin çalındığı, yerine plastik saat takıldığı ortaya çıktı.
Antalya’nın en değerli sembollerinden, Helenistik periyoda tarihlenen burçlar üzerinde yer alan, kule kısmı Bizans devrinde yapılan ve 1900’lü yılların başında 2’nci Abdülhamid devrinde saat kulesi olarak inşa edilen yapıda, şubat ayında başlayan onarım çalışmaları devam ediyor. Kulesindeki onarım ve hafriyat çalışmaları, Vakıflar Bölge Müdürlüğü ve Antalya Müzesi kontrolünde, Antalya Bilim Üniversitesi’nden Doç. Dr. Esin Kuleli’nin hazırladığı proje kapsamında Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Muhafaza Kurulu’nun onayıyla yürütülüyor.
8 METRE BETONLA DOLDURULMUŞ
Harabeyi andıran kule içinde evvelki yıllarda yerden 8 metre yüksekliğe kadar betonla doldurulan alandaki hafriyat çalışmalarında, yaklaşık 1 metre derinde, biri saat düzeneğinin çalışması başkası kulenin en üst kısmındaki çanın her saat başı çalmasını sağlayan 40’ar kiloluk iki kurşun modül bulunmuştu. Ayrıyeten kuledeki kampana ve başka kesimler da konservasyon için Antalya Müze Müdürlüğü’ne teslim edildi.
SAAT GÖSTERGESİ PLASTİK ÇIKTI
Onarımda, 22 metre yüksekliği bulunan kulenin dört bir tarafındaki saatlerin ise yepyeni olmadığı ortaya çıktı. Yepyeni saatlerin 1988 yılında çalınmış olabileceği değerlendirilirken, o devir yerine takılan saatlerin de plastik olduğu belirlendi. Ayrıca plastik saati tarihi taşlara tutturmak için kullanılan demir çerçevelerin de yıllar içerisinde tartılarıyla tarihi taşları çatlattığı tespit edildi. Kuledeki hem demir çerçeveler hem de özgün olmayan plastik saatler sökülerek, kaldırıldı.
ÖZGÜNÜNE UYGUN YENİLENECEK
Saat Kulesi’nde en son tamiratı 1985’te yapan ve alanında Türkiye’de nadir isimlerden biri olarak bedellendirilen Recep Gürgen (75) ile temasa geçilerek, 1900’lü yıllardaki özgün saate uygun, hem de her saat başı ses çıkaracak biçimde yine üretimine yönelik çalışma başlatıldı. Antalya Valiliği Kültür Varlıkları Ünite Müdürü Cemil Karabayram, kulenin ismini aldığı saatin sökümü sırasında özgün olmadığının tespit edildiğini açıkladı.
2’NCİ ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE YAPILDI
Kulenin Recep Gürgen tarafından en son 1985’te tamirattan geçtiğini öğrendiklerini belirten Karabayram, bunun üzerine Antalya Valisi Ersin Yazıcı’nın talimatıyla, Saat Kulesi’nin plastik saat ve demir çerçevelerden ivedilikle kurtarılıp, gerçek periyodundaki üslupla yine imali ve o günlerdeki nostaljik sesiyle birlikte günümüze taşınmasına karar verildiğini kaydetti. Karabayram, Sayın valimizin derhal talimat vermesi üzerine saatin 2’nci Abdülhamid devrinde yapılan özgününe uygun biçimde tekrar yapılmasına yönelik çalışmalar başladı” dedi.
YEPYENİSİ İÇİN ARŞİVLER İNCELENECEK
Kuleden çıkarılan plastik kesimler ve taşlara ziyan veren demir çerçevelerin tutanakla kaldırıldığını kaydeden Karabayram, Taş üzerine direkt giydirilen metal nedeniyle taşlar 40-50 yıl dezenformasyona tabi kalmış ve çatlaklar oluşmuş. Nasıl çalınmış olabileceğine ait kurumsal bir araştırma gerekiyor. Müdafaa Bölge konseyleri ve saat kulesi 2019 yılına kadar mülkiyeti belediyede olduğu için belediye arşivlerinin incelenmesi gerekiyor” diye konuştu.
EN SON YAPTIĞI TAMİRİ ANLATTI
Antalya Saat Kulesi’nde en son 1985 yılında bir tamire geldiğini anlatan Recep Gürgen ise Geldiğim vakit orada eski makinesi vardı, faal değildi. Daha evvelce elektroniğe çevrilmişti. Üstündeki makineler Fransız malıydı. Onarım ve bakımını yaptım, kadranı yenilemedim. Şu anda görüldüğü üzere binanın cephesinde bir çerçeve yoktu. En son yapılan saatler maalesef getirilip oturtulmuş, yani bu çok makûs bir şey ve büsbütün kalkması lazım. O makinelerin önünde cam da olmaması gerekir. Yepyeni makineler nereye gitti bilmiyorum. Hatta o devir, ‘Bunu tamir edeyim, en azından koruma edin’ demiştim ısrarla. Ve bir daha da uzun yıllar benimle irtibata geçen olmamıştı” dedi.
Kendisinin tamiratı sonrasında kulenin birkaç sefer daha süreç görmüş olabileceğini kaydeden Gürgen, Nasıl oluyor da bu türlü bir şey yapılıp oraya konuluyor. İstenmesi halinde oraya mekanik bir makine yapılır ve çalar hale getirilir ancak bir insanın denetiminde olması lazım. Bir adım ilerisi tekrar mekanik sistem haline getirilir ve insan olmadan da kendi kendine çalar hale getirilebilir. İzmit’teki saati de kendi kendine çalar hale getirmiştim. En son Galataport saat kulesini yaptım. Onun da makinesi kaybolmuş ve mekanik makine yaptım. Maalesef birçok saat kulesi bu formda, bu acı bir durum. Özgün haline uygun yine yapılması, bulunduğu bölgeye güzel bir seda verir. Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya bu hususa sahip çıktığı için teşekkür ederim” diye konuştu. (DHA)